Sosna drobnokwiatowa / Sosna biała (pinus parviflora) / Goyomatsu


Przeczytaj informacje o pielęgnacji bonsai z sosny drobnokwiatowej (białej). Japońska sosna biała Goyomatsu  to jedno z najwdzięczniejszych gatunków na drzewko bonsai do uprawy na zewnątrz. Jest to jednak gatunek wymagający większej delikatności i rozłożenia prac na dłuższy czas, niż np. sosna czarna czy sosna zwyczajna.

Uwaga! Jeżeli kupujesz sosnę drobnokwiatową nie szczepioną na sośnie czarnej, to musisz nastawić się na to, że w europejskich warunkach szybko uschnie, szczególnie, gdy nie masz doświadczenia z tym gatunkiem. 

Wg Christiana Przybylski z Niemieckiego Klubu Bonsai, który szanowny jest za swoje doświadczenie w uprawie sosen, w Europie importowana sosna drobnokwiatowa ma niewielkie szanse przeżycia, ponieważ jej korzenie wymagają bardzo niewiele wilgoci, a niezbędna do życia wilgoność powietrza w nocy nie wystarcza, aby zapewnić drzewku wymaganą ilość wilgoci.

Gatunki sosny drobnokwiatowej w Japonii

zushio (z natury najkrótsze igły spośród wszystkich gatunków), kokonoe, myojo, aoi, azuma, horai, hinirishi, miyajima i setsugoyou

Sosna drobnokwiatowa szczepiona na pniu sosny czarnej
Kora starej sosny drobnokwiatowej var. kokonoe

Stanowisko

  • w lecie zapewniamy pełne słońce i dobrze przewiewne stanowisko
  • mimo wszystko w środku lata cieniujemy i chronimy sosnę przed gorącym słońcem, stosując siatkę cieniującą 30-40% w środku dnia
  • mimo, iż jest bardzo odporna na zimowe warunki (pochodzi z gór w Japonii),  zimą chronimy przed osuszającym wiatrem i przemarzaniem doniczki

Podłoże

  • W fazie rozwoju / dla odbudowy korzeni: akadama 50% średnia gruzełkowatość, kanuma lub kiryu 20% oraz pumeks 30% (składnik napowietrzający)
  • Mieszanka: akadama : kiryu-  (3,5:2) – wszystkie składniki należy dobrze przesiać i wypłukać
  • wielu bonsaistów używa po prostu 100% akadamy dla sosny drobnokwiatowej
  • można dodać także nieco kompostu oraz szczepionki mikoryzowej (szczepionkę należy umieścić w głębi doniczki, nie na jej powierzchni)
  • podłoże należy porządnie przesiać, aby usunąć pył
  • sosna w okresie rozwoju wymaga podłoża o większej frakcji – dla średniej wielkości bonsai frakcja wynosi 6-7 mm

Przesadzanie – kiedy przesadzać

  • sosnę białą przesadzamy wczesną wiosną (kwiecień), gdy pąki zaczną wyraźnie nabrzmiewać i mamy pewność, że drzewko zaczyna się wybudzać (świeczki zaczną się wyraźnie wydłużać).
  • Drugim możliwym terminem jest późne lato (sierpień)  / wczesna jesień (wrzesień) – wtedy jednak unikamy zbyt mocnego przycinania korzeni  (20%)- w naszym klimacie możemy pozwolić sobie na delikatne korzeni (szczególnie późnym latem), gdyż do zimy drzewko zdąży je odbudować. Nie poleca się jednak tego terminu, jeżeli nie masz doświadczenia (łatwiej popełnić tu błąd, którego sosna pięcioigielna nie wybaczy)
  • przesadzając pamiętajmy, aby nigdy nie usuwać całkowicie starej ziemi (mikoryza)
  • udział starej ziemi i nowego podłoża powinien być około pół na pół
  • nie usuwamy z podłoża białego nalotu (mikoryza) – to grzyb żyjący w symbiozie z drzewkiem i niezbędny do pobierania wody i związków organicznych
  • starsze drzewa przesadzamy do 3-5 lat
  • młode drzewa co 2 lata
  • korzenie, jak w przypadku wszystkich iglaków, przycinamy jedynie w niewielkim stopniu (do 20%-25% bryły korzeniowej, czyli tak 1-2 cm) – stąd też początkujący powinni unikać mocnego przycięcia bryły korzeniowej, aby dopasować ją do mniejszej doniczki, proces rozkładamy na kilka sezonów
  • ponieważ korzenie rosną wolno, przesadzamy rzadko, dopiero gdy wypełnią one doniczkę
Po przesadzeniu sosnę umieszczamy w półcieniu, chroniąc przed bezpośrednim gorącym słońcem. Przesadzając na wiosnę, zaczynamy nawozić dopiero w drugiej połowie sierpnia.

Pielęgnacja po przesadzeniu

  • przez 2-3 tygodnie trzymamy drzewko z dala od południowego gorącego słońca (szczególnie jeżeli przycinaliśmy mocniej korzenie)
  • trzymamy drzewko w tzw. jasnym cieniu i wystawiając drzewko jedynie na poranne lekkie słońce
  • przez pierwszy miesiąc po przesadzeniu warto co drugie podlewanie warto dodać środek stymulujący wzrost korzeni (np. Superthrive czy Blackstar)
  • po przesadzaniu podlewaj w taki sposób, aby nie dopuścić do całkowitego wyschnięcia podłoża, ale też podłoże nie może być zbyt mokre z uwagi na ryzyko zgnilizny korzeni
  • przesadzając wczesną wiosną, bezwzględnie chronimy bryłę korzeniową przed przemarzaniem, szczególnie jeżeli mocno redukowaliśmy bryłę korzeniową

Podlewanie

  • przed kolejnym podlaniem ziemia musi wyraźnie przeschnąć (bardziej niż przy sośnie czarnej)
  • sosny najczęściej gubią igły i usychają z przelania niż z przesuszenia
  • zanim podlejesz, sprawdź nieco głębiej, czy podłoże wokół korzeni już przeschło
  • w lecie sosna trzymana jest na pełnym słońcu może mieć potrzebę podlewania nawet 2-3 razy na dzień (szczególnie w mniejszych doniczkach)
  • szczególnie na wiosnę uważamy, aby nie przelewać drzewka – unikniemy w ten sposób zbyt długich igieł

Nawożenie

  • w fazie rozwoju zasilamy nawozami mineralnymi od końca marca do około połowy października i potem raz na 6-8 tygodni zimą (w zimie daj jednak nawóz o zwiększonym udziale K – np. tzw. jesienne tamahi)
  • chcąc uzyskać szybszy wzrost i zagęszczenie niezbędne jest agresywniejsze nawożenie i dobre zbalansowanie drzewa – agresywniejsze nawożenie wymaga dobrego przepuszczalnego podłoża i częstego obfitego podlewania
  • japońscy bonsaiści polecają naturalne nawozy organiczne (typu biogold, tamahi) od wczesnej wiosny (pierwsze krążki kładziemy po koniec lutego / początek marca) do zimy (grudzień) pamiętając o zmianie nawozu w sierpniu na zawierający mniej azotu od wczesnej jesieni (wrzesień)
  • jeżeli drzewko jest już na etapie redukcji długości igieł zasilamy raz na rok, gdy tegoroczne przyrosty okrzepną i ściemnieją (wrzesień).
Stosując nawozy mineralne, bardzo uważamy na dawkowanie (szczególnie jeżeli mamy mniej przepuszczalne podłoże). Korzenie sosny drobnokwiatowej są bardzo wrażliwe na przesolenie podłoża, co skutkuje ich obumieraniem. 

Najbezpieczniej stosować nawozy organiczne.

Zraszanie igieł

  • kluczowe dla przeżycia sosny drobnokwiatowej wydaje się nocne zraszanie igieł

Przycinanie

Ważne: na pinus parviflora nie usuwamy całkowicie świeczek / igieł tegorocznych! Sosna po raz drugi ich już nie wypuści. Możemy jedynie skrócić tegoroczne pędy, ale nie możemy ich wycinać całkowicie jak przy sośnie pospolitej.
  • skracając tegoroczne pędy w czerwcu / lipcu, pamiętajmy, aby skrócić je jedynie to takiego poziomu, aby zostały na nim tegoroczne igły (w przypadku starszych drzew nie poleca się przycinania tegorocznych pędów do takiego poziomu, aby zostały jedynie igły ubiegłoroczne – wtedy starsze drzewa mogą nie wypuścić pąków na kolejny rok)
Brak pąków przyszłorocznych u podstawy z uwagi na nieprawidłowe przycięcie świeczek na wiosnę.
Brak pąków przyszłorocznych u podstawy z uwagi na nieprawidłowe przycięcie świeczek na wiosnę.
  • mocniejsze i cięcie porządkujące sylwetkę cięcie wykonujemy w grudniu / styczniu, zabezpieczając rany maścią – ważne, aby mocniejsze cięcia rozłożyć na kilka sezonów wegetacyjnych. Sosna biała jest gatunkiem słabo znoszącym mocne cięcie i przesadzając można stracić drzewko. Stąd też niektórzy mistrzowie radzą, aby usuwać tylko jedną lub dwie grube gałęzie, aby zbytnio nie osłabić drzewka.

Przycinanie świeczek

Przygotowanie do uszczykiwania:

  • na początku wiosny z każdych dwóch świeczek na końcach pędów wyłamujemy pinceta tę silniejszą (dla utrzymania kształtu). Jeżeli chcemy otrzymać rozgałęzienie, to oczywiście nie usuwamy.
Na środku zdjęcia widzimy dwie świeczki w początkowym stadium. Górna z nich jest wyraźnie silniejsza od dolnej.
Dlatego też górna świeczka została wyłamana
  • następnie pozwalamy świeczkom rosnąć dalej

Metoda 1

  • najpierw uszczykujemy około 75% świeczek z strefy silnego wzrostu (na każdej gałęzi pozostawiamy 25% świeczek, aby wyrosły)
  • około 10 dni później uszczykujemy 50-75% najsilniejszych świeczek ze strefy średniego wzrostu (na każdej gałęzi pozostawiamy 25-50% świeczek)
  • te najsłabsze pozostawiamy bez zmian
  • nigdy nie wycinamy całkowicie świeczek (jak to ma miejsce przy sośnie czarnej), gdyż sosna biała tylko raz na rok daje przyrost
Świeczkę uszczykujemy lub przycinamy, gdy jest +/- w takiej postaci.

Metoda 2

  • uszczyknij najdłuższe (najsilniejsze) świeczki na drzewku (nie wyłamuj całej, tylko zostaw tak połowę)
  • tydzień później uszczyknij pozostałe  (nie wyłamuj całej, tylko zostaw tak połowę)
  • na uformowanym drzewku uszczykuj około 3/4 długości świeczki
  • na drzewach w rozwoju uszczykuj jedynie trochę
  • jeżeli chcesz, aby gałąź rosła dalej nie uszczykuj wcale
  • w miejscu, gdzie uszczkniesz świeczkę pojawią się przyszłoroczne pąki

Przycinanie młodych przyrostów

  • przyrosty przycinamy właściwie zaraz po otwarciu się świeczek
  • na początku lata (koniec czerwca) możemy skrócić tegoroczne przyrosty jedynie w strefach silnego wzrostu  – dzięki temu zagęścimy gałęzie do tyłu – przycinamy obligatoryjnie te świeczki (a właściwie powstałe z nich pędy), których wcześniej nie uszczykaliśmy i przekształciły się w pędy (czyli około 25% w strefie silnego wzrostu i 25-50% w strefie średniego wzrostu)
  • przycinając przyrosty ze stref silnego wzrostu pamiętajmy o tym, aby pozostawić na nich około 4-5 skupisk tegorocznych igieł – usuwając przyrost u podstawy ryzykujemy, że nie wyda już nowych pąków i gałąź zacznie obumierać
  • w strefie słabego wzrostu nie przycinamy
  • jeżeli zależy nam na pogrubieniu gałęzi, pozwalamy danemu przyrostowi swobodnie rosnąć
Chcąc, aby gałąź przyrastała na grubość nie przycinamy jej wcale lub pozostawiamy nieprzyciętą inną gałąź wyrastającą z okolic jej wierzchołka.
Ważne: jeżeli całkowicie wytniemy tegoroczny przyrost z dużym prawdopodobieństwem dana gałąź uschnie.

Przycinanie dla utrzymania kształtu

  • wczesnym latem (czerwiec) przycinamy, skracamy te gałęzie, które wyrastają poza docelową sylwetkę korony (będzie to dotyczyło w szczególności stref silnego wzrostu)
  • w tym czasie możemy także całkowicie wyciąć na najsilniejsze gałęzie, jeżeli już wiemy, że ich grubość jest zbyt duża w stosunku do sąsiadujących gałęzi i jej lokalizacji na drzewku
  • późniejszą jesienią (październik) przycinamy ewentualnie ponownie, aby uformować sylwetkę drzewo (zabieg możemy połączyć z drutowaniem) –  w tym czasie usuwamy te zbyt grube tegoroczne przyrosty, pozostawiając jedynie te bardzie delikatne

Usuwanie igieł

  • w przypadku sosny białej, która jest bardziej delikatna niż np. sosna zwyczajna czy sosna czarna, mistrzowie zalecają skracanie igieł do około 2mm i pozostawienie końcówek, aby uschły. Nie polecają wyrywania igieł.
  • ubiegłoroczne i starsze igły usuwamy późnym latem / wczesną jesienią  (na przełomie sierpnia i września) – stare igły powinny wtedy żółknąć – jeżeli lekko odchodzą, to możemy je po prostu usunąć ręcznie, jeżeli nie, to lepiej je przyciąć.
Uwaga: technika ryzykowna!

Zasady są następujące:

  • ze słabych stref (na dole korony, te wyrastające bliżej pnia) nie usuwamy igieł – pozwalamy, aby w przyszłości drzewo samo je odrzuciło
  • ze stref średniego i silnego wzrostu usuwamy ubiegłoroczne igły
  • jeżeli w strefach silnego wzrostu nadal jest zbyt gęsto możemy usunąć również część tegorocznych igieł, pamiętając, aby pozostawić na każdym pędzie 5-6 skupisk tegorocznych igieł
Jeżeli usuniemy zbyt dużo igieł zanim na gałęzi wytworzą się przyszłoroczne pąki, gałąź uschnie.

Na początku września sosny pięcioigielne  samoistne zrzucają część dwuletnich i czasem ubiegłorocznych igieł. Jeżeli igła nie ma żadnych punkcików, to nie musimy się martwić, że jest to jesienna osutka sosny.

Jesienią sosna drobnokwiatowa samoistnie zrzuca część ubiegłorocznych igieł.
Jesienią sosna drobnokwiatowa samoistnie zrzuca część ubiegłorocznych igieł.

Usuwanie igieł z pęczka

Uwaga: technika ryzykowna!

Jeżeli nie chcemy usuwać całych pęczków 5-igielnych możemy pokusić się wzorem mistrza Kimury o usuwanie pojedynczych igieł z pęczka.

Wtedy zasady są następujące:

  • w strefach mocnego wzrostu (wierzchołek drzewa, wierzchołki gałęzi) po usunięciu ubiegłorocznych igieł w pęczku pozostawiamy 3 igły, czyli z każdego pięcioigielnego pęczka usuwamy 2 igły.
  • w strefach średniego wzrostu pozostawiamy pełne, 5-igielne pęczki
Uwaga: usuwamy igły jedynie na zdrowej i silnej roślinie i tylko wtedy, gdy potrzebujemy dopuścić więcej światła do korony. Usunięcie igieł na osłabionym drzewku doprowadzi do jego uschnięcia!

Pomniejszanie igieł

Chcąc pomniejszyć igły na sośnie drobnokwiatowej (ostatnie stadium rozwoju drzewka), musimy znacznie ograniczyć nawożenie. W tej fazie rozwoju drzewka nawozimy jedynie raz na sezon, gdy tegoroczne przyrosty okrzepną.

Selekcja pąków

  • ostatnim krokiem w kierunku zbalansowania sosny drobnokwiatowej jest usunięcie zbędnych pąków
  • selekcję pąków wykonujemy zaraz po usunięciu startych igieł (wrzesień) lub w pierwszej połowie października
  • Usuwając pąki stosujemy następujące zasady:
    • ze stref silnego wzrostu usuwamy najsilniejsze pąki
    • ze stref słabego wzrostu usuwamy słabe pąki, pozostawiając najsilniejsze
    • jeżeli chcesz, aby gałaź nadal się mocno rozwijała nie usuwaj żadnych pąków
  • Usuwamy również pąki, które rosną zbyt blisko siebie
  • Ważne, aby na każdym przyroście pozostawić po 2 pąki.
  • Jeżeli obawiasz się o stan zdrowia drzewka, pozostaw 4-5 pąków.
  • Do usunięcia zbędnych pąków możemy użyć pincety lub specjalnych nożyczek. Ważne aby nie usunąć sąsiadujących pąków!
Nożyczki do przycinania pąków i pracy nad małymi bonsai

Drutowanie i formowanie

  • formowanie, które wymaga mocnego cięcia lub mocnego gięcia wykonujemy późną jesienią (druga połowa listopada).
Lepszy koniec stycznia
Wg Wernera Buscha w warunkach europejskich lepiej jest w drugiej połowie stycznia (my robilismy to pod koniec stycznia). 

Generalnie formując nie powinniśmy ze sosny drobnokwiatowej wycinać zbyt wielu gałęzi.  Koronę oczyszczamy w razie czego kilka sezonów. Podobnie z usuwaniem grubych konarów.

W tym terminie formowałem sosnę dla Oskara. Wiosną pięknie zaczęła się zagęszczać do tyłu.
  • sosnę drobnokwiatową możemy drutować właściwie cały rok
  • z reguły drutujemy, aby skorygować kształt, jednak w sezonie wegetacyjnym (od wczesnej wiosny – kwiecień do wczesnej jesieni – wrzesień)
  • ponieważ aby uzyskać pożądany kształt, drut musi pozostać na drzewku nawet 2 lata, nie drutujemy zbyt ciasno
  • jeżeli drut wrośnie nam w korę nie musimy się zbytnio tym martwić – z reguły po 2-3 latach wrośnięcie przestają być widoczne
Mocne cięcie wykonujemy jedynie wtedy, gdy sosna drobnokwiatowa jest w stanie spoczynku (zima).

Chcąc mocno wyginać gałęzie, drutujemy i gniemy również zimą. Wtedy gałęzie sosny są bardziej elastyczne.

Pozostałe informacje

  • igły pozostają na drzewie 2-3 lat
  • w trakcie uprawy jako bonsai ich długość można zmniejszyć do około 2,5 cm
  • często szczepiona na sośnie czarnej, a celu uzyskania mocno popękanej kory, ponieważ nieszczepiona sosna biała bardzo wolno wytwarza spękaną korę
  • w naturze młode drzewa mają pokrój stożkowaty, starsze natomiast tworzą płaski wierzchołek
  • dla dobrego rozwoju drzewa bardzo ważny jest okres zimowego spoczynku głębokiego
  • stosunkowo trudno zagęszcza się do tyłu

Typowe choroby

  • osutka, rdze kory, zgnilizna korzeni, rdze igieł, rak drzew

Typowe szkodniki

7 komentarzy do “Sosna drobnokwiatowa / Sosna biała (pinus parviflora) / Goyomatsu”

  1. najpierw uszczykujemy silne świeczki, tydzień później te słabsze (te najsłabsze pozostawiamy bez zmian)

    Tutaj piszesz że najpierw silne świeczki a za tydzień słabe. Przy sosnie czarnej pisałeś zupełnie odwrotnie. Jak to właściwie jest? Wkradł się jakiś błąd czy po prostu w tej sosnie jest inaczej niż w czarnej?

  2. Cześć twój artykuł o sośnie jest bardzo przydatny dzięki niemu moja sosna trzyma się dobrze ale co z tymi małymi szyszkami urywać czy nie i kiedy proszę o odpowiedz.Ai jeszcze to zraszanie igieł.Zraszac po zachodzie słońca 🤔.Pozdrawiam również z Niemiec 😀

    1. Szyszki myślę, że można spokojnie usunąć, chyba że Ci się podobają 🙂 Natomiast co do zraszania, to chodzi o zapewnienie sośnie dostatecznej wilgoci w nocy. Na jednym ze szkoleń w BCD podano taką informację, że warto samo drzewko i otoczenie zraszać, szczególnie w nocy, gdyż nasze powietrze jest dla tego gatunku zbyt suche. Inaczej w dłuższej perspektywnie drzewko uschnie. Dlatego dobrze jest je trzymać np. na trawie, którą przed wieczorem intensywnie podlejemy.

      1. Czekam na swój egzemplarz tej sosny i się zastanawiam czy nie wziąłem zbyt trudnego drzewka na pierwsze bonsai :o.

        Jeśli chodzi o to podnoszenie wilgotności to czy można zrobić tak jak w przypadku innych roślin tropikalnych czyli: keramzyt do podstawki, nalać wody i postawic sosnę na kermazycie, czy taki sposób wystarczy?

        Czy zabieg podwyższania wilgotności w nocy jest koniczny tylko przy nieszczepionym drzewku czy przy szczepionym również?

      2. Podstawek z wodą nie zaszkodzi, natomiast lepiej nannoc zrosić nieco igły. Co do drugiego pytania: drzewko szczepione na sośnie czarnej może mieć nieco mniejsze potrzeby w tym zakresie.

  3. Czesc od trzech lat moja sosna drobnokwiatowa na wiosne wypuszcza po jednym lub rzadko po dwa nowe pąki na końcu gałązki przez co się nie rozwidla tylko gałązki rosną dalej.Nowe świeczki zawsze uszczykuje krutko i później już ich nie obcinam krucej ,gdzie robię błąd słabo nawiążę?pomóż proszę rozwiązać mój problem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.