Dlaczego warto wiedzieć, jak prawidłowo zasilać drzewka bonsai?

Każde drzewko potrzebuje odżywczych pierwiastków, aby prawidłowo rosnąć. I nie dotyczy to tylko tych podstawowych (azot N, fosfor P, potas K), występujących w większości mieszanek nawozowych. Warto zadbać o to, aby drzewko miało dostęp również do innych pierwiastków, których brak może boleśnie zahamować wzrost bonsai.

Mit o nawożeniu i zasilaniu bonsai

Na początek chciałbym Was przestrzec przed jednym mitem, który mówi o tym, że drzewek bonsai nie należy zasilać, aby drzewko nie rosło i dzięki temu pozostało małe.

Jest to oczywiście nieprawda. Drzewo, abyśmy mogli je kształtować w kierunku bonsai, musi rosnąć i to najlepiej, aby rosło intensywnie, tak aby miało sporo przyrostów, które możemy przycinać pobudzając je do zagęszczania korony i pogrubiania konarów.

Tak więc: Bonsai nawozimy i zasilamy regularnie zgodnie z wymaganiami rośliny.

Jak często nawozić drzewka?

Częstotliwość nawożenia zależy m.in. od zdolności podłoża do zatrzymywania nawozów.

Jeżeli zatem używasz podłoża organicznego, należy nawozić zgodnie ze wskazówkami na opakowaniu, czyli przeważnie do 10-14 dni.

Wg Waltera Palla, jeżeli używasz podłoża w 100% nieorganicznego, możesz nawozić częściej lub też w dwukrotnej czy nawet trzykrotnej dawce niż zalecana na opakowaniu. Warunkiem jest natomiast to, że podlewasz drzewka w takim podłożu bardzo obficie, tak aby przed kolejnym nawożeniem z podłoża drzewko pobrało większość potrzebnych składników, a ich nadmiar został skutecznie wypłukany. Natomiast osobiście nie testowałem tej metody.

Jak często? Zależnie od fazy rozwoju drzewka.

Jeżeli drzewko znajduje się w fazie rozwoju, tzn. zamierzamy je intensywnie przycinać i kształtować, to powinniśmy nawozić często, tzn. dla dużej liczby gatunków przez cały sezon wegetacyjny od samego początku do końca (oczywiście zgodnie z wytycznymi zawartymi na opakowaniu danego nawozu). Dzięki temu drzewko uzyska duży przyrost i po prostu będziemy mieli co ciąć 🙂

Natomiast w przypadku drzew liściastych znajdujących się w fazie rozwoju  najlepiej jest zacząć nawozić, gdy pierwszy rzut tegorocznych liści okrzepnie (czerwiec). Dzięki temu liście nie staną się zbyt duże a ich międzywęźla nie wydłużą się aż nadto, a nowe przyrosty pojawią się w dużej obfitości.

Natomiast jeżeli drzewko jest „gotowe”, tzn. nadana jest już struktura konarów i gałęzi, przechodzimy w fazie redukcji części zielonej i wytworzenia drobniejszych przyrostów (np. o krótszych międzywęźlach). W tej fazie nawozimy jedynie 1-2 razy w całym sezonie wegetacyjnym.

Jakich nawozów używać?

Ze względu na niewielką kolekcję używam Florovit Bonsai. Głównie z uwagi na to, że oprócz NPK zawiera również inne pierwiastki jak bor, miedź, żelazo (którego brak objawia się żółknięciem liści) czy mangan (pierwiastek ważny dla klona palmowego).

Przeczytałem natomiast artykuł Waltera Palla, w którym poleca w okresie wegetacyjnym stosowanie różnych nawozów niezależnie od tego, czy mają napisane na etykiecie „storczyk”, „hortensja”, itp. Kompozycje te oprócz NPK zawierają różne domieszki dodatkowych minerałów. Dzięki temu drzewka zyskują możliwość pobrania sobie z podłoża tego, co potrzebują, jak ze szwedzkiego stołu na śniadaniu w hotelu 🙂 Bonsaista podkreślał również, że nie warto przepłacać za nawozy: często te z napisem „bonsai” są droższe niż nawozy o takim składzie bez napisu.

Ważne natomiast jest, aby w przypadku mieszanek nawozowych proporcja NPK była stosunkowo równa.

Niektórzy pasjonaci w okresie od późnego lata do wczesnej jesieni nawożą nawozami bogatszymi w fosfor, sprzyjający wzrostowi korzeni. Zdaniem Waltera Palla można o tym zapomnieć. Drzewko i tak weźmie z podłoża to, co aktualnie będzie mu potrzebne. Naszym zadaniem jest zapewnienie, aby miało się czym częstować z podłoża.

Raz do roku warto nawozić drzewka kurzym nawozem, aby wzmocnić efekt wzrostu. Tutaj należy jednak dokładnie przestrzegać proporcji, aby nie spalić drzewka. Znane są dokonania polegające na spaleniu systemu korzeniowego dużych drzew spowodowane zbyt dużą dawką tego nawozu.

Bonsai, aby się rozwijać musi rosnąć a nie stać w miejscu. Bez odpowiedniego nawożenia drzewko nie urośnie w odpowiednim stopniu. Tylko tak drzewko będzie wytwarzało coraz grubsze konary i zagęszczało swoją koronę.

Natomiast gdy korona jest ukształtowana i chcemy pracować nad pomniejszaniem igieł i liści, powinniśmy ograniczyć nawożenie do niezbędnego minimum.

Eksperyment z biohummusem

W 2015 roku zmieniłem eksperymentalnie ten nawóz na prawdziwy (tzn. bez domieszek) Biohummus. Niestety mimo iż jest nawozem naturalnym część drzewek (szczególnie klon) odchorowała tę zmianę zaburzeniami wzrostu.

Jak długo nawozić drzewka?

Nie ma tutaj generalnej zasady. Trzeba poznać wymagania pielęgnacji poszczególnych gatunków. Część bonsai (drzewa liściaste) nawozimy około miesiąc czasu po wytworzeniu liści (gdy liście tegoroczne już dojrzeją) – zasilanie w okresie rozwoju liści może spowodować ich zbyt duży przyrost, a z reguły zależy nam przecież na tym, aby liście były możliwie niewielkie.

Inne drzewka należy nawozić intensywnie w określonym czasie, aby wczesną wiosną wydały piękne kwiaty (morela japońska latem). Niektóre kwitnące bonsai nie są zasilane w okresie kwitnienia, tak abyśmy mogli dłużej nacieszyć się kwiatami a nie pobudzali roślinę do wytwarzania liści. Inne jak jabłoń wręcz przeciwnie lubią zasilanie w okresie kwitnienia.

Jeżeli chcemy, aby nasze drzewko ładniej owocowało w tym okresie warto przestać nawozić, aby roślina nie wytwarzała liści kosztem owoców. Z drugiej strony warto pamiętać, że owocowanie bardzo mocno obciąża roślinę i powinniśmy dopuszczać do owocowania co 3-4 okresy wegetacyjne.

Jak zapewnić właściwy cykl nawożenia bonsai?

Każde drzewko ma nieco inne wymagania. Z tego powodu warto sobie zrobić harmonogram nawożenia posiadanych gatunków.

Ja przygotowałem sobie tabelkę z Excela z numerami tygodni oraz wylistowanymi gatunkami drzew oznaczając te tygodnie, w których powinienem nawozić dane drzewko:

Biogold – co to jest i jak nawozić?

Prawie 🙂 cały świat bonsai poleca natomiast słynny japoński nawóz organiczny BioGold (strona producenta):

Jest to nawóz w około centymetrowych granulkach:

Kostki kładziemy bezpośrednio na ziemię w doniczce blisko systemu korzeniowego.

Ewentualnie dla poprawienia estetyki możemy umieścić je w małych koszyczkach. taki:

lub zrobionych samodzielnie z tej samej siatki, której używamy do przykrycia otworów drenażowych:

Jeżeli chodzi o dawkowanie, to przyjmuje się w uproszczeniu, że na podłożu powinniśmy ułożyć tyle kostek, ile wynosi szerokość doniczki.

Przykładowo: jeżeli doniczka ma szerokość 30 cm, na podłożu rozkładamy około 30 kostek nawozu. Wg producenta kostki te stopniowo uwalniają składniki odżywcze przez okres 40 do 50 dni przy każdy podlaniu rośliny.

Zresztą Biogoldem, podobnie jak biohummusem nie można przenawozić rośliny. I jak każdy nawóz organiczny, Biogold ma tę cechę, że nie powoduje zasolenia ziemi, jak opisane wyżej nawozy mineralne. Dzięki temu nie ryzykujemy zdrowia naszych drzewek. Cecha ta wynika w skrócie z tego, że jony NPK powstają w wyniku działania bakterii, a nie trafiają do podłoża jako związki soli.

Spotkałem się ze zdaniem, że ze względu na zapach i tendencję przyciągania muszek, Biogold jest polecany dla bonsai zewnętrznych. Choć muszę przyznać, że przy zbliżeniu kostki do nosa faktycznie czuć nieco nieprzyjemny zapach, to jednak po włożeniu kostek do doniczki nie roznosi się on po pomieszczeniu.

Ja w każdym razie polecam stosowanie Biogoldu również dla bonsai wewnętrznych jak i zewnętrznych.

Alternatywne do biogoldu naturalne nawozy

Na wiosnę i lato możemy znaleźć wiele alternatywnych nawozów organicznych, które pozwolą zejść z kosztów biogoldu w wysokości 80 zł za 1 kg do …4 zł za litr.

Uzupełnienie nawozami mineralnymi

Stosując nawozy naturalne typu biogold czy tamahi, możecie się spotkać z chlorozą liści lub innymi objawami niedoborów pierwiastków.

Dlatego 2-3 razy na sezon warto opryskać drzewa dolistnym nawozem mineralnym (typu florovit). Dzięki temu uzupełnimy ewentualne braki roślinie.

Uwaga

Nawożenie dolistne tylko po uprzednim podlaniu (podłoże musi być wilgotne).
Nawożąc dolistnie pamiętajmy o jednej zasadzie: zanim opryskasz liście, drzewo musi zostać wcześniej podlane i mieć szansę uzupełnić wodę w liściach. 
To samo tyczy się np. oprysków przeciwgrzybowych lub innych preparatów systemicznych, działających wewnątrz rośliny.

Kiedy nie nawozić drzewka bonsai?

Nie nawozimy bonsai:

• bezpośrednio po przesadzeniu drzewka
• w okresie, gdy kwitnie (dokładniej mówiąc używamy wtedy ewentualnie nawozu zawierającego bardzo niewiele azotu, a możliwie dużo potasu K)
• w środku lata (lipiec) – gdyż z powodu wysokich temperatur drzewa przechodzą w stan letniego spoczynku
• w zimie, gdy drzewka znajdują się w stanie spoczynku (niektórzy bonsaiści w tym czasie nawożą jednak cały czas drzewka, które są w bardzo słabej kondycji nawozami o mniejszej ilości azotu N – dotyczy to drzewek w słabej kondycji)