Drutowanie bonsai to czynność owijania konarów i / lub gałęzi drzewka drutem odpowiedniej grubości. Jest to czynność przygotowująca do dalszego kształtowania drzewka, poprzez gięcie w pożądanym kierunku. Przeczytaj kilka wskazówek, jak prawidłowo wykonać drutowanie drzewka bonsai.

Jak dobrze drutować bonsai? Zasady drutowania.

Rozpoczynając drutowanie ustaw drzewko w takiej pozycji w stosunku do siebie, abyś drutował gałąź do przodu, od siebie. Nie na bok czy do siebie.

Jak mocno owijać gałęzie drutem? Kiedyś znalazłem wpis mówiący o tym, że nacisk drutu na gałąź powinien być taki, aby pomiędzy drut a gałąź można było włożyć kartkę papieru. Chodzi o to, aby drut lekko przylegał do gałęzi, tak aby gałąź czy konar miały szansę nieco pogrubieć. Jeżeli opleciemy gałąź zbyt mocno, kora praktycznie od razu zacznie wrastać i będziemy musieli zdejmować drut.

Drutując gałąź bonsai zwracamy uwagę, aby przypadkowo nie przycisnąć drutem igieł, liści lub innych drobnych gałązek.

Nie wyginaj gałęzi podczas zakładania drutu. Najpierw owiń drut wokół naturalnego przebiegu gałęzi, a dopiero po zadrutowaniu całego drzewa przystąp do gięcia i pozycjonowania gałęzi.

Drutujemy od ogółu do szczegółu: najpierw pień, potem grubsze konary, gałęzie, a na końcu cienkie gałązki.

Ważne jest, aby jeszcze przed założeniem drutu mieć plan na docelowy kształt i kierunek wygięcia. To, jak chcemy wygiąć gałąź, w jakim miejscu, będzie też miało znaczenie na przebieg drutu.

Drut powinien oplatać gałąź po przeciwnej stronie, w którą zamierzamy wygiąć gałąź.

Drut powinien być nakładany na gałąź pod kątem 45 stopni. Dzięki temu otrzymamy automatycznie odpowiedni rozstaw kolejnych zwojów drutu.

Łącząc dwie grubości drutu na jednej gałęzi, musimy owinąć dwa zwoje nowego drutu wokół dwóch ostatnich zwojów starego drutu.

Czasem, jeżeli nie mamy grubego drutu, możemy nawinąć równolegle dwa cieńsze druty.

Przytrzymuj kciukiem drut przed wykonaniem kolejnego zwoju. Dzięki temu zminimalizujesz ryzyko ułamania gałęzi.

Drutując pień drzewka, zaczynamy drutować od tyłu drzewka, tak aby początek drutu nie był widoczny od frontu, gdy będziemy patrzeli na drzewko po zakończeniu drutowania.

Odcinając drut pamiętajmy o tym, aby końcówka drutu, była zawsze z tyłu drzewka (nie była widoczna od frontu).

Drutując główne konary Mistrzowie często polecają drutowanie gałęzi bocznych w pary, ale tak aby pień / konar pomiędzy nimi został owinięty drutem przyjemniej półtora razu.

Niektóre gatunki drzew mają wrażliwą korę (np. buki, klony). W ich przypadku drut wcześniej owijamy rafią, aby zabezpieczyć korę. Nie owijamy rafią gałęzi, tylko drut.

Właściwa grubość i długość drutu

Mistrzowie bonsai polecają dość prostą regułę jednej trzeciej.

Ustalając grubość drutu, zmierz (np. suwmiarką) grubość gałęzi, którą zamierzasz drutować. Wybierz taki drut, który ma około 1/3 grubości gałęzi.

Ustalając długość drutu, zmierz gałąź, którą zamierzasz drutować i dodaj do niej około 1/3.

Grubsze fragmenty pnia lub gałęzi oplatamy grubszym drutem, cieńsze cieńszym 🙂 Oznacza to także, że jeżeli pień lub gałąź zwęża się ku czubkowi, powinniśmy na jednej gałęzi użyć druty różnej grubości: grubszy u nasady a cieńszy bliżej czubka. Dzięki temu unikniemy ryzyka uszkodzenia cieńszych odcinków gałęzi, która może nastąpić, gdybyśmy chcieli je drutować grubym drutem.

Cienkie gałązki lub młode niezdrewniałe pędy nie podlegają drutowaniu, gdyż ryzyko uszkodzenia jest zbyt duże.

Unikajmy krzyżowania się drutów, ponieważ każde miejsce, gdzie drut nie przylega ściśle do gałęzi osłabia się gięcia.

Jeżeli na jednej gałęzi będziemy używać drutów różnej grubości, najpierw zaplanujmy przebieg cienkich drutów, tak aby później nie krzyżowały się z grubymi.

Jak ćwiczyć drutowanie bonsai?

Oczywiście nie na naszych drzewkach. Ja do tego celu wykorzystałem gałąź jabłoni pobraną z ogrodu rodziców oraz patyczki do ryżu.

Ciekawą propozycję znalazłem na youtube – bardzo prostej konstrukcji stojak imitujący drzewko:

Na początku zwróć uwagę na kilka kluczowych elementów: kąt przylegania drutu do gałęzi, odstępy pomiędzy kolejnymi zgięciami, przyleganie drutu do gałęzi, dobór grubości i długości drutu do drutowanej gałęzi.

Kiedy drutować bonsai?

Drutować można praktycznie przez cały rok.

Niektórzy drutują zimą (styczeń). Gałęzie drzew liściastych o tej porze zawierają mniej wody, są zatem mniej elastyczne. Należy pamiętać, że o tej porze nie wykonamy mocnych wygięć, gdyż gałęzie mogą być zbyt kruche. Ponieważ zimą drzewo magazynuje energię w korzeniach, ewentualne pęknięcia gałęzi czy złamania zaleczą się dopiero na wiosnę, gdy soki z korzeni popłyną w kierunku czubków gałęzi.

Natomiast drzewa iglaste w zimie nadają się bardzo dobrze do drutowania, gdyż akurat ich struktura gałęzi staje się w zimie bardziej giętka. Każdy z nas widział pewnie gałęzie świerków i sosen uginające się pod ciężarem zalegającego na nich śniegu. Iglaki z natury lepiej znoszą gięcie zimą.

Dodatkowo drutując zimą trzeba bardzo uważać, aby nie uszkodzić pączków, z których mają powstać przyszłoroczne liście. Problem w tym, że pączki są kruche i niewielkie a czasem ledwie widoczne.
Przy drutowaniu wczesną wiosną natomiast gałęzie są bardziej elastyczne i do tego widoczne są już pąki. Ponadto drzewko nadal nie ma liści, stąd też możemy dobrze ocenić przebieg gałęzi i zaplanować drutowanie.

Wiosną rosną jednakże również młode pędy, które są delikatne, nieco łamliwe i łatwo uszkodzić młodą korę. Dodatkowo to właśnie wiosną gałęzie zaczynają przyrost na grubość. Oznacza to, że soki płynące przez gałąź szybciej zregenerują włókna nadwyrężone lub pęknięte w trakcie gięcia gałęzi i dzięki temu konar szybciej osiągnie pozycję nadaną jej drutem, jednakże drut będzie szybciej wrastał w korę.

Drzewa liściaste z reguły drutujemy na wiosnę, gdy soki ruszą i sprawią, że gałęzie staną się bardziej giętkie.

Zdejmowanie drutu

Drut zdejmujemy w momencie, gdy obserwujemy, że zaczyna wrastać w korę – warto obserwować regularnie. Jeżeli gałąź po paru dniach odkształci się wracając do pierwotnego kształtu, drutujemy ją ponownie – jeżeli doszło do uszkodzenia kory drut nakładamy tak, aby omijał te miejsca.

Kiedy więc jest właściwy moment na zdjęcie drutów:

• Kontroluj drzewka w ramach cotygodniowych przeglądów, szczególnie w okresie intensywnego przyrostu na grubość wiosną oraz w połowie lata. Wynika to z tego, że intensywny na grubość bardzo mocno wyhamowuje pod koniec lipca. Od lipca do końca września drzewko znacznie wolniej przyrasta na grubość.
• Szczytowe części drzewa z tego powodu, że rosną szybciej niż dolne gałęzie szybciej mają tendencję do wrastania

Zdejmując druty zdejmujemy najpierw te cienkie z gałęzi pobocznych, następnie z głównych konarów a na końcu z pnia.

Cieńsze druty warto odwinąć, natomiast grubsze, jeżeli istnieje ryzyko złamania gałęzi, warto przeciąć.
Do zdejmowania drutów z gałęzi używamy specjalnych nożyc zaokrąglonym końcem.

Przeczytaj również: 7 typowych błędów popełnianych podczas drutowania bonsai

Jak grubości i rodzaj drutu kupić na początek?

Producenci drutu z reguły oferują różne grubości najczęściej od 1 mm do 6 mm ze skokiem grubości do 0,5 mm.

Gdyby chcieć kupić wszystkie te grubości, wydamy nieco pieniędzy, a prawdopodobnie nie wykorzystamy wszystkich z nich.

Dlatego jeżeli zamierzasz pracować z drzewkami średniej wielkości (powiedzmy obrazowo do 40 cm), to moim zdaniem wystarczą druty o grubości:

• 0,6 mm – jeżeli zamierzasz drutować jałowce
• 1 mm
• 1,5 mm
• 2 mm
• 2,5 mm
• 3 mm
• 4 mm – do gięcia grubszych konarów

Myślę, że taki zestaw powinien być wystarczający do pierwszych formowań. W razie potrzeby zawsze możesz nałożyć dwa druty obok siebie i uzyskać w ten sposób siłę trzymania zbliżoną do drutu o podwójnej grubości (np. 8mm, dając 2 druty x 6mm).

Jeżeli chodzi o rodzaj drutu, to do momentu gdy osiągniesz wprawę w posługiwaniu się nim kup drut aluminiowy niezależnie czy drutujesz liściaki czy iglaki.

Ma on tę zaletę, że jest miękki i można łatwo poprawiać ułożenie drutu na gałęzi. W przypadku drutu miedzianego po  jednym, dwóch wygięciach drut twardnieje i bardzo trudno wykonać korektę.

Ponieważ drut miedziany mocniej trzyma można stosować cieńszy drut miedziany niż grubszy aluminiowy, aby utrzymać wygięcie gałęzi o tej samej grubości. Wtedy uzyskujemy też dodatkowy efekt estetyczny, że na gałęziach mamy optycznie mniej drutu.

Ale tak jak pisałem wcześniej na początek szkoda pieniędzy na drut miedziany – lepiej kupić aluminiowy i nauczyć się poprawnie i płynnie drutować.